-
1 бын кæнын
-
2 бын
I1) ფესვი, ბოლქვი2) საფუძველი, ფუნდამენტი, საძირკველი3) ფსკერი, ძირი, ძრო4) მემკვიდრეობა, სამკვიდროбын кӕнын ა) საძირკვლის ჩასხმა; ბ) ძირის გაკეთება; გ) გადატ. ქონების დაგროვებაIIმოსპობა, დაქცევა1) დაღუპვა, სიკვდილის პირას მიყვანა2) განადგურებაбын кӕны ნადგურდება, იღუპებაбын кӕндзӕн დაიღუპება, მოისპობა, განადგურდება, ამოიძირკვებათანდებულის მნიშვნელობით; რაღაცის ქვეშ◊ зӕххы бын цы ис, уый дӕр зонын მიწის ქვეშ რაცაა, ისიც კი ვიცი -
3 бын
-
4 бынæлвыд
-
5 бынæлвыд кæнын
-
6 фӕбынӕй кӕнын
წაქცევა, მორევა, დაძლევა (ქვეშ მოქცევა) -
7 армы бын дарын
идиом. держать под игом; господствовать, владычествовать -
8 атыгуыр кæнын
1) сгруппировать, собрать в одно место, собраться в кучуКарк йæ базыры бын атыгуыр кодта йæ цъиуты. – Курица собрала под крыло своих цыплят.
2) угнать, погнать гуртомФыййау йæ фыстæ атыгуыр кодта йæ разæй. – Пастух погнал овец гуртом впереди себя.
-
9 хъыррыст кæнын
хрустеть; скрипеть; скрежетатьмит къæхты бын хъыррыст кæны – снег хрустит под ногами
-
10 хæстулæфт кæнын
запыхаться, прерывисто дышатьЙæ уаргъы бын хæстулæфт кодта, уæддæр йæхи афтæ дардта, цыма æххуысхъуаг нæу. – Задыхался (осел) под своей ношей, но все равно так держал себя, как будто помощь ему не нужна. («Мах дуг»)
-
11 æмызмæлд кæнын
2) копошиться, суетитьсяХæдзарæн йæ дæллаг кæрон, агъуысты бын фæрсæй-фæрстæм лæууыд дыууæ æмхуызон æфсæйнаг пецы æмæ сын чъиригæнæг сылгоймæгтæ сæ алыварс æмызмæлд кодтой. – В нижнем конце дома, на полу, бок о бок стояли две одинаковые железные печи, вокруг которых суетились пекшие пироги женщины. (Хуыгаты С., Гандзейы чиныг)
-
12 æрдзуццæг кæнын
Афтæ æрдзуццæг кодта Алекси дæр сæнæфсиры бын. – Так и Алекси присел на корточки под виноградом. (Бестауты Гиуæргийы уацæй)
-
13 хъыррыст кӕнын
1) ტკაცანი, ტკაცუნი2) ჭრიალი, ჭრაჭაჭრუჭი3) ხრაშახრუში, ხრაშუნი -
14 фæбынæй кæнын
победить, повалить, побороть (в борьбе) -
15 затапливать
-
16 губить
несовер. сафын, сæфтмæ тæрын, бын кæнын, цæгъдын, гæндон кæнын, марын -
17 заливаться
I несовер. (водой, жидкостью) доны (кæнæ æнд. тæнгъæды) бын кæнынсм. залиться III несовер. кæл-кæл кæнынсм. залиться II -
18 гибнуть
несовер. сæфын, сæфтмæ цæуын, бын кæнын, стъæлынвсходы гибнут от заморозков – æвзартæ сæфынц ирдгæйæ
-
19 зарастать
-
20 затаптывать
несовер. æссæндын, къæхты бын кæнынсм. затаптать
См. также в других словарях:
БАЗЫРТЫ БЫН КÆНЫН — Искæй аудындзинады бын, искæй бæрн, æвджид, хъахъхъæнынады бын уын. Брать под крылышко. To take smb. under one s wing, to give smb. a leg up. Мæнæ нæ фæсивæд стыр хъазуат балцы цæуынц. Фæндараст, Уастырджи, æмæ сæ дæ сыгъзæрин базырты бын бакæн.… … Фразеологический словарь иронского диалекта
ХЪУСДАРДЫ БЫН КÆНЫН — Кæмæдæр, цæмæдæр æдзух æнувыд ахаст дарын, рохуаты нæ уадзын. Ахæм хъусдарды бын æй хъуамæ бакæнæм æмæ йын нæуаг митæ аразæн куыд нæ уа (сывæллонæн). (СИ. 1965, 133.) Æхсæнадон бынæтты сывæллæттæ сты æдзухон хъусдарды бын. (СИ. 1964, 149.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
КЪÆХТЫ БЫН КÆНЫН — 1. Исты хъуыддаг ныссусæг кæнын. 2. Искæй ссæндын, æфхæрын, дæлдзиныг кæнын. Держать под ногою … Фразеологический словарь иронского диалекта
УАЙДЗÆФТЫ БЫН КÆНЫН — Искæмæн йе взæрдзинæдтæ, йæ рæдыдтытæ зæгъын. – Ныууадз мæ, дæ хорзæхæй, мæ зæрдæ цъус нæ фæсыгъдис масты зынгæй... Дæ уайдзæфты бын та мæ ма фæкæн... Мауал мын мысут уыцы хъуыддæгтæ. (Хъодалаты Г. Хуыцауы «минæвар».) … Фразеологический словарь иронского диалекта
БЫНÆЙ РУХС СУАДЗЫН — тж. БЫНДЗАРÆЙ РУХС СУАДЗЫН 1. Исты куыст, архайд æмæ æндæр ахæм кæронмæ фæуын. 2. Ныппаплой кæнын, быны хæрд, нозт бакæнын. Æнæхъæн æфтауцдонæн йæ бынæй рухс суагътой! (Козаты Х. Тæригъæдтæ.) Гъе, ныр дæ уæлибыхтæй райгæ у. Мах сын ныртæккæ… … Фразеологический словарь иронского диалекта
БЫН АСУР КÆНЫН — Æвзæрдзинæдтæ æмбæхсынмæ арæхсын. Æмæ æз дæр, ревизигæнæг нæма фæзыны, афтæ мæ бын асур кæнын... Аудынц мыл... (Ф. 1992, 6 7.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
БЫН НÆ ХЪАРМ КÆНЫН — Хуым. Æдзух дзæгъæлы рацу бацу кæнын, хъеллау кæнын, ницы аразын … Фразеологический словарь иронского диалекта
БЫН ХЪАРМ КÆНЫН — Иу ран æрбынат кæнын, искуы бындурон суын, дзæгъæл нæ хъеллау кæнын … Фразеологический словарь иронского диалекта
БЫН НÆ ФÆЗЫХЪХЪЫР КÆНЫН — Хуым. Бынатæй нæ фезмæлын, кæйдæр æрбацыд ницæмæ дарын, ницы аразын. Ирон инæлæрттæ, уæ уындæй иу буц куы уыдыстæм, уæд уæ абон иу лæг куыд никуыцæй зыны, йæ бынатæй уæ куыд ничи змæлы, йæ бын уæ мах тæригъæдæй куыд ничи зыхъхъыр кæны. (Ф. 1994.… … Фразеологический словарь иронского диалекта
МАСТ ХУЫЛФЫ БАМБИЙЫН КÆНЫН — Фыдæхдзинад къæхты бын ныккæнын, не ргом кæнын, фыдæвзарæн басæттын, маст нæ исын. Гæба: Сылгоймаджы дарæс скодтай дæ уæлæ æмæ дæ маст дæ хуылфы æмбийын кæныс! (Агорæн). (Саулохты М. Фыййæутты уæтæр.) … Фразеологический словарь иронского диалекта
БЫН НЫХХУЫЛЫДЗ КÆНЫН — Хуым. Тынг фæтæрсын … Фразеологический словарь иронского диалекта
